ظلم تاریخی در حق لرستان / یقه وزیر را رها نمی‌کنم

مسئله‌ی حق آب استان لرستان اخیرا از سوی دکتر مهرداد ویسکرمی نماینده مردم خرم‌آباد و چگنی مطرح شده و رسانه‌ها نیز اشاره ای به این گفته داشتند. امید لرستان به این علت به گفتگو و پرسش هایی با دکتر مهرداد ویسکرمی پرداخت.

سلام وقت بخیر جناب دکتر

1. حق آب استان لرستان به نسبت سایر استانها منطقی و برابر است؟

عرض سلام و احترام خدمت شما و مردم عزیز لرستان

ابداً برابر نیست، با توجه به شاخص‌هایی که وزارت نیرو دارد حق آب ما منطقی و علمی نیست، چند پارامتر داریم که حق آب را مشخص میکند: نیاز شرب، نیاز صنعت و نیاز کشاورزی که ما در هیچ کدام از این سه حیطه آن حقی که باید به استان لرستان اختصاص داده شود را نداریم. با براوردی که استانداری بصورت مستدل طی یک جزوه حدود ۲۴۰ صفحه‌ای به وزارت کشور ارسال کرده، ما حدود ۱.۷ میلیارد مترمکعب آب فقط برای حفظ وضع موجود نیاز داریم و اگر بخواهیم نیازمندی آب را برای چند سال آینده حساب کنیم حداقل ۲.۴ میلیارد مترمکعب آب نیاز خواهیم داشت. در حال حاضر سهم استان ما از تخصیص آب ۹۷۰ میلیون مترمکعب است که تنها ۶۰ درصد از نیازمندی استان را تامین میکند. هیچکدام از شهرستانهای استان در حال حاضر منبع آب شرب پایدار ندارند، بسیاری از واحدهای صنعتی ما تعطیل شدند و از آب استفاده نمیکنند و در کشاورزی میانگین زمین های آبی ما نسبت به دیم، نسبت به میانگین کشوری نصف است. درد ما این است که سالانه ۱۲ میلیارد مترمکعب آب از استان خارج میشود که ۸ میلیارد مترمکعب از آن تولیدی استان لرستان است و این به طور طبیعی حقی برای ما ایجاد میکند که بالادستی هستیم، حتی این را به معاون وزیر نیرو آقای خامسی انتقال دادم ولی گفت آب شرب را نمیتوان کاری کرد گفتم که به ما آب شرب پایدار ندادید صنعت هم که فعلاً صنعت فعالی نداریم، اما آیا در کشاورزی اولویت با ماست یا پایین دست؟ که پاسخ بالا دست بود، پس بنابراین طبق گفته خود این آقایان با محاسباتی که انجام دادند قطعا تخصیص آب به استان لرستان تخصیصی غیر عادلانه است.

 

2. تا کنون مسئولین اقدامی برای احقاق حق آب استان انجام داده‌اند؟ نتیجه این اقدامات و مطالبات چه بود؟

مسئولین به دو قسمت تقسیم میشوند؛ یکی مسئولین استانی که امور آب منطقه‌ای و استانداری هستند و دیگری نمایندگان مجلس هستند، مکاتبات و صحبت‌هایی قبلا انجام شده اما منتج به نتیجه نشده است، نه اینکه ما اصلا تخصیص آب نداریم بلکه حقی که داریم تا کنون برآورده نشده است. یکی از دلایل هم این است که وزارت نیرو کسی را در امور آب میگذارد که بر او مسلط باشند و نمیتواند جلوی آنها خیلی دم از حق آب و تخصیص آب بزند و استاندار هم جزء دولت است پس به طور طبیعی این رسالت اصلی به گردن نمایندگان است که باید تلاش بیشتری می‌کردند. راهی که میتواند جواب بدهد به نظر بنده بحث پیگیری علمی با عدد و رقم و کارشناسی است و اینکه مجمع نمایندگان استان به صورت یکپارچه از این تخصیص آب دفاع کنند که این خیلی موثر است. ولی حتی اگر مجمع هم همراهی نکند ما در حیطه‌ی خرم‌آباد و چگنی با عدد و رقم‌ها و مستندات میتوانیم اثبات کنیم که حق آب ما و تخصیص آب ما خیلی بیشتر از چیزیست که در حال حاضر وجود دارد،  مثلا ما در تخصیص آب میشاخور در شهرستان چگنی ۱۴۰۰ تا نیاز داریم ولی ۴۹۰ تا یعنی حدود یک سوم اختصاص دادند که این مقدار نمیتواند جوابگوی زمین‌های کشاورزی و زراعی باشد.

 

3. اگر حق آب افزایش پیدا کند از نظر اقتصادی، کشاورزی و توسعه صنعت چه پیشرفت‌هایی خواهیم داشت؟

مبنای توسعه استان لرستان کشاورزی و دامپروری است و ما این دو را متکی به آب می دانیم، به طور طبیعی چه کشاورزی، چه دامپروری و چه صنایع تبدیلی ما اگر بخواهند رشد کنند نیازمند آب هستند. مثلاً فرض کنید در جاهایی که می‌خواهیم برداشت آب کنیم زمین‌های دیم استان را آبی کنیم، اینها همه منوط به تخصیص آب است، فکر می کنم مطالبه اصلی ما باید آب باشد و اگر الان تلاش نکنیم و تخصیص آب استان را درست نکنیم بعدها این کار خیلی سختتر خواهد شد، اگر پتانسیل های جدیدی در استان واقع شود بعدها حقی ایجاد میکند و حق ما را حفظ می‌کند پس ما باید مواظب باشیم و پیگیر این مسئله باشیم، چون زمین‌های حاصلخیزی که داریم قابل مقایسه با بعضی زمین‌ها نیست که چند بار باید شستشو داده شوند تا قابل کشت شوند و در نهایت هم محصول ضعیف و نه چندان مرغوبی تولید شود، در صورتی که زمین های لرستان زمینهای مرغوب و حاصلخیزی هستند، آب و هوا بهتر است و محصولات بهتر با بازدهی بیشتری دارند. بنابراین من فکر می کنم که در مجموع رسالت اصلی را دولت و نمایندگان قبلی انجام ندادند، باید خیلی جدی‌تر پیگیری میکردند، این را از جهت عیب‌جویی از گذشتگان مطرح نمیکنم بلکه هشداری به ماست که ما هم مورد سرزنش آیندگان قرار نگیریم.

 

4. استان لرستان در بحث احداث سد و نگهداری آب پتانسیل دارد؟ با احداث سد و نگهداری آب برای دیگر استانها مشکلی ایجاد نمی‌شود؟

در بحث نگهداری آبها سد و آبخیزداری عمل نگهداری را انجام می‌دهند؛ آبخیزداری سیل بندها یا سدهای خاکی کوچکی است که با توجه به حجم می‌توانند صدها یا هزاران متر مکعب آب را نگه دارند شاید حتی بیشتر، سدها به لحاظ علمی تعریف گسترده تری دارند مثلاً ما سد ایوشان را داریم که حدود ۵۰ میلیون متر مکعب گنجایش دارد پس در هر دو حیطه ما می‌توانیم فعال باشیم. آبخیزداری باعث می‌شود که آب‌های زیرزمینی تقویت شود که هم به نفع اکوسیستم است و هم به نفع کشاورزی، چاه‌ها، چشمه ها و آبهای زیر زمینی است. سد باعث می‌شود که ما منبع آب پایدار داشته باشیم، در اصطلاح علمی به آن آب قابل تنظیم میگویند و در اکثر نقاط لرستان استعداد آبخیزداری و سد وجود دارد اما آیا این باعث می‌شود که ما از سهم دیگران استفاده کنیم؟ ابداً اینگونه نیست چون بارش باران در استان لرستان به لحاظ فصلی و به لحاظ پراکندگی نامتقارن است. در حقیقت اگر سدی در بالادست بسازیم یعنی در استان لرستان بسازیم هم سیلاب ها را کنترل می کنیم، هم یک آب پایدار ایجاد می‌شود و این آب پایدار به درد پایین دست هم نمی‌خورد یعنی در فصلی بارش داریم که به دردمان نمی‌خورد بلکه ممکن است باعث آبگرفتگی شود حتی در خوزستان و پایین تر هم ممکن است باعث آبگرفتگی شود. اما در بالادست در فصلی که بارندگی است ما کشاورزی نداریم و در فصلی هم که کشاورزی است، آب شرب پایدار و قابل تنظیم برای کشاورزی و صنعت نداریم. بنابراین این تفکر که احداث سد در استان لرستان باعث می‌شود پایین دست را با مشکل مواجه کنیم از نظر علمی کاملاً مردود است به علاوه‌ی اینکه سد قابلیت تنظیم دارد و بر اساس نیاز کم و زیاد می‌شود و می‌توان به اندازه نیاز برداشت کرد. اولویت اصلی ما در بحث آب، آب شرب است البته اگر بنا باشد پایین دست آب شرب نداشته باشد و بالادست برای کشاورزی آب شرب داشته باشد، به طور طبیعی در تمام کشور این بحث ملی است و نباید برداشت کرد اما مشکل ما این است که ۱۲ میلیارد مترمکعب آب از استان خارج میشود و حدود ۸ میلیارد از آن تولیدی خود لرستان است، در پایین دست هم خیلی استفاده نمیشود و از خوزستان خارج میشود و به خلیج فارس میریزد. پس ما با ایجاد سد و آبخیزداری در حقیقت از آبی که به هدر میرود آب قابل تنظیم ایجاد می کنیم. به تعبیر یکی از اهل فن؛ سیل های و خشکسالی استان لرستان دو روی یک سکه هستند، در سال ۹۸ که در استان سیل جاری شد در همان سال هم خشکسالی داشتیم یعنی سیل زیادی جاری شد، به استان هم خساراتی زد اما بعد از آن باران نبارید و گندم های دیم و کشت های دیم ما به شدت آسیب دیدند. این مسئله سد و آبخیزداری خیلی روشن و شفاف است که متخصصان نیز به آن اذعان و باور دارند.

 

5. با افزایش حق آب استان لرستان به طور تقریبی چند شغل ایجاد خواهد شد؟

اگر بخواهیم برای حجم اشتغال زایی یک مثال کوچک بزنیم مثلاً شخصی گلخانه ای چهار هکتاری احداث کرده و حدود ۲۳ نفر بصورت مستقیم و غیرمستقیم مشغول به کار شدند یعنی در هر هکتار چهار تا پنج نفر اشتغال زایی شده است. بحث اشتغال از طریق کشاورزی و دامپروری اصلاً قابل مقایسه با صنعت نیست اما ایجاد اشتغال از طریق کشاورزی هم رقم قابل توجهی است، بدین صورت که حجم اشتغال در صنعت میلیاردی است اما در کشاورزی میلیونی. درست است که کشت دیم هم می‌تواند در بعضی از زمین‌های ما که شیب کمتری دارد محصولاتی مثل گیاهان دارویی و موسیر که اینها با بارش طبیعی هم حاصل میشود داشته باشد اما اگر آب پایدار وجود داشته باشد، من اینگونه میتوانم تحلیل کنم که انقلابی در اشتغال رخ خواهد داد و لرستان برای فرار و رهایی از این وضعیت موجود نیاز به این انقلاب دارد، نیاز به انقلابی در کشاورزی و دامپروری دارد که هم از کشاورزی بهره مند شویم هم دامپروری. وقتی این دو رشد کردند صنایع مرتبط با آنها به صورت زنجیره‌ای رشد می‌کنند و هلدینگ های بزرگ در لرستان فعال میشوند و اشتغال در استان به گونه ای خواهد شد که حتی ممکن است از سایر استان‌ها هم نیرو جذب کنیم متاسفانه ممکن است تصور شود این حرف اغراق‌آمیز است ولی واقعیت این است که با توجه به حجم کم و بازدهی فراوان و زود بازدهی که کشاورزی دارد حتما ما نیاز داریم از آب شروع کنیم به سمت کشاورزی و دامپروری برویم و پس از آن هم صنایع تبدیلی و صنایع مرتبط با آنها، مثلا اگر دامپروری در استان رشد کند صنایع لبنیاتی، صنعت چرم و پوست، بسته بندی، کنسرو و کمپوت، ترشیجات و موارد دیگری که مرتبط با محصولات کشاورزی هستند را می‌توانیم راه اندازی کنیم و بازدهی همه اینها با وجود آبی شدن گاهی تا ۱۰ برابر اضافه میشود و اینها مسائل خیلی ساده و ابتدایی است که در علم کشاورزی اثبات شده است.

 

6. وزارت نیرو در بحث احداث سد و تخصیص آب به استان همکاری می‌کند؟

در بحث تخصیص سدهای استان وزیر نیرو  بعد از سیل پلدختر اذعان میکند که اگر سد معشوره یا همان گاوشمار وجود داشت پلدختر را آب نمی برد، حتی اگر این سخن وزیر نیرو مبالغه هم باشد قطعاً حجم تخریب به این اندازه نمی‌شد. سوال اصلی این است که چرا حجم آب موجود در مخزن این سد در ابتدا یک میلیارد و ۲۰۰ میلیون مترمکعب بود اما به یکباره آن را ۱۲۰ میلیون مترمکعب تقلیل دادند؟ ممکن است کسی بگوید مخزن سد چه تاثیری دارد، اگر ما مخزن سد را کم بگیریم نمیتوانیم از آن بهره کافی را ببریم، اگر تخصیص آب کشاورزی و شرب چگنی، کوهدشت، رومشکان و پلدختر را از ابتدا در نظر نگیریم، امکان دارد مدل ساخت سد به گونه‌ای باشد که ما نتوانیم قطره ای آب از آن برداریم و نکته دیگر فریب وزارت نیرو است؛ به این صورت که میگویند مقداری از تخصیص آب شما برای پمپاژ های آبی باشد که برداشت می‌کنید. مشکل اینجا است که زمانی که ما میخواهیم آب را پمپاژ کنیم آبی نیست یعنی در فصلی که ما آب داریم زمین کشاورزی نداریم و زمانی که زمین کشاورزی داریم آب نداریم این فریب بزرگ است که باید اصلاح شود و راهش سدسازی است البته آبخیزداری به جهاد کشاورزی مربوط میشود و کاری است که باید انجام دهند. ولی بحث سد را که به وزارت نیرو ربط دارد باید پیگیری کنیم که آب شرب پایدار، آب صنعتی و آب مورد نیاز برای کشاورزی داشته باشیم. می‌خواهم تاکید کنم که کسانی با وعده پمپاژ کلاه سرشان نرود، چون وقتی سد احداث شود و آبخیزداری کنید، آب چاه‌ها و چشمه‌ها بیشتر میشود و قطعاً این مسئله برای ما از نان شب هم واجب تر است که سد های استان احداث و تخصیص آب حل شود، این کار قطعاً به نفع پایین دست هم هست برای اینکه مشکلاتی مثل رسوبات که سدهای پایین دست پیدا کردند را نداشته باشند چرا که از ارتفاع می افتند و حجم آب قابل تنظیم آنها کاسته میشود. ما نیاز داریم سد بختیاری را تکمیل کنیم چرا که این عدم وجود سد دارد به ما آسیب میزند، مثلا سد سیمره که ساخته شده و تعدادی از روستاهای ما هم تحت شعاع این سد قرار گرفتند اما برداشت و استفاده ای برای ما نداشته، بنابراین من خواهش می کنم از همه نمایندگان این استان از تمامی مسئولین از همه مردم لرستان که این را به عنوان یک مطالبه عمومی مطرح کنند از رسانه‌ها میخواهیم که این قضیه را رها نکنند چون از این کارهایی نیست که موسمی باشد و باید پیگیری و تلاش کنیم و سعی کنید تا آن حقی که ما در منطقه داریم را به دست بیاوریم.

 

7. توصیه و انتظار شما از مردم لرستان در بحث مطالبه گری آب چیست؟

یکی از بحث‌هایی که ممکن است برای ما مشکل ساز شود و شاید هم در گذشته این اتفاق افتاده گاهی اولویت‌ها را در مطالباتمان گم میکنیم، مواظب باشید کارهای کوچک شما را از کارهای بزرگ باز ندارد، باید مسائل ملی، عرق ملی و استانی خودمان را حفظ کنیم و بنده نیز اهتمام خاصی به این مسئله دارم اما حواسمان باشد، من شخصا احساس می‌کنم در این ۴ سال نمایندگی مطالبه اصلی و اول ما آب است و آب است و آب است بعد میرسیم به مطالبات بعدی، چون اگر ما به تعبیر قرآن آب را مایه حیات بدانیم، طبق شرایط در استان لرستان نسبت به جاهای دیگر مایه حیات‌تر است و امیدوارم مطالبات اصلی تحت الشعاع مطالعات جزئی و مقطعی قرار نگیرد.

 

8. درخواست و یا توصیه‌ی شما به مسئولینی که در بحث آب استان لرستان دخیل هستند چیست؟

حضرت رسول فرمودند که حکومت ممکن است با کفر دوام پیدا کند اما با ظلم دوام پیدا نمیکند؛ واقعاً در بحث آب لرستان ظلم تاریخی به ما شده است، کسانی که در امور آب بودند؛ وزارت نیرو و معاونان مربوطه روزی در قیامت باید جوابگوی مردم مظلوم و شرایط حاد اشتغال و کشاورزی استان لرستان باشند، البته ما به قیامت اکتفا نمی‌کنیم و معتقدیم حق گرفتنی است و حق را در همین دنیا از آنها می‌گیریم. بنده طرح سوال از وزیر نیرو را به امضای چندین نفر رسانده‌ام و یقه وزیر را تا مشکل آب استان لرستان درست نشود رها نخواهم کرد.