سایه شوم دلالان بر سوغات گرانبهای دلفان/ وقتی روغن حیوانی دلفان به نام کرمانشاهی تمام می شود

امید لرستان- امروزه هر دیار و شهر را به اسم یک سوغات می شناسند، شهری با گردو، دیاری با پسته و… ولی شاید خیلی ها ندانند سوغات دلفان چه چیزی است و همیشه این سوال در ذهنشان وجود داشته باشد.

وجود مراتع و چمنزارهای مرغوب ، کوه های انباشته از پوشش جنگلی مناسب و گونه های گیاهی معطر موجب شده که روغن حیوانی تولیدی از دام عشایر و دامداران دلفان از مرغوب ترین روغن های حیوانی کشور باشد و بویایی و عطرخاص آن زبانزد عام و خاص است.

روغن حیوانی دست آورد دیرینه زنان سخت کوش عشایر است و از قدیم تاکنون جایگاه بسیار بالایی در وعده های غذایی مردم دلفان داشته و هم اکنون نیز مورد توجه گردشگران و مسافران قرار می گیرد.

در گذشته به دلیل فعالیت زیاد مردم در طول روز همواره از روغن حیوانی در راستای تامین قوای بدنی استفاده می کردند و حتی الان هم این روغن بسیار استفاده می شود.

این روغن به دلیل کیفیت بالا در حال حاضر به عنوان یک سوغات شناخته می شود که متاسفانه نبود برنامه ریزی درست، ساماندهی نامناسب، نداشتن برند و بسته بندی باعث شده این محصول تولیدی ناشناخته بماند.

هرچند این محصول با کیفیت بیشتر اوقات توسط دلالان از منطقه خارج می شود ولی با یک برنامه ریزی درست در راستای معرفی هرچه بیشتر این سوغات در کشور می توان کوشید.

تولید روغن حیوانی در حال حاضر به روشهای سنتی انجام می شود، به طوری که روغن حیوانی از نوعی کره محلی به‌دست می‌آید که از به هم زدن دوغ در مشک تهیه می‌شود. ابتدا دوغ تهیه شده از ماست را درون مشک ریخته و پس از تکان دادن مشکه، کره را از دوغ جدا می‌کنند. کره ها را داخل دیگ بزرگی روی آتش می گذارند تا به اندازه کافی بجوشد و پس از تصفیه کردن، روغن سفید و خالصی را با عطر خاص بنام روغن حیوانی تولید می شود.

روغن حیوانی از لحاظ نوع روغن ویژگی آن انواع مختلفی دارد به گونه ای که روغن بر گرفته از شیر گاو زرد رنگ و روغن برگرفته از شیر گوسفندان سفید رنگ است.

این روغن را در دیار لکستان با عنوان « روغن دان» می شناسند و این واژه بر گرفته از کلمه عربی « دَهُن» به معنی روغن خالص است که با تغییر واژگانی به « دان» مبدل شده است.

طعم این روغن بستگی زیادی به نحوه خوراک و چرای دام دارد، و به‌ دلیل چرای گله‌های گوسفند در منطقه سرکشتی دلفان که دارای مراتع غنی است ، این روغن از طعم و مزهٔ خاصی که حاصل گیاهان معطر کوهی می‌باشد برخوردار است.

زنان عشایر با پختن نان محلی بنام کُلیره (kolerah )که در واقع همان نان مقدس در ایران باستان بوده ، آن نان داغ را با روغن حیوانی آمیخته می سازند و از آن خوراکی بنام چنگال بدست می آید که به عنوان میان وعده غذایی استفاده می شود

یکی از کارشناسان مواد غذایی اینگونه بیان می کند که در تحقیقات اینگونه بدست آمده که اسید آراشیدونیک روغن های حیوانی به سبب افزایش(hdl) لیپوپروتیین ها با وزن بالا و کاهش (ldl) لیپوپروتیین های با وزن سبک می شوند.

رنج عشایر کجا می رود

بعد از مرحله تولید تازه مشکلات عرضه و فروش این محصول آغاز می شود، متاسفانه در این زمینه بیشتر حضور دلالان به چشم می آید و عرضه این محصول به عنوان سوغات به طور پراکنده در برخی واحدهای صنفی مشاهده می شود.

جایی برای عرضه مستقیم این روغن با کیفیت نیست و البته در این بین خیلی از گردشگران و مسافران برای تهیه این محصول دچار مشکل می شوند که اول از همه باید یک مرکز اصلی برای عرضه این محصول در منطقه وجود داشته باشد.

دومین بحث برای عرضه این محصول ناشناخته بودن آن بوده که بدون هیچ اسم یا برندی عرضه می شود و اکثر اوقات به اسم دیگر استانهای کشور همچون کرمانشاه و ایلام به فروش می رسد.

 

در شهرستان دلفان بیش از دو هزار خانوار عشایری وجود دارد که نقش مهمی در تولید گوشت قرمز و فرآورده های دامی دارند.سالانه حدود چهار تن روغن حیوانی در این شهرستان تولید می شود. ارزش هر کیلو روغن حیوانی بستگی به کیفیت آن دارد ولی به ازای هر کیلو ۳۰۰ تا ۵۰۰ هزار ریال و شاید هم بیشتر پرداخت می شود.

روغن حیوانی تولید دام‌های عشایر دلفان به دلیل تعلیف گوسفندان از گیاهان متنوع مرتعی، سرشار از اسیدهای چرب خوش بو و خوش طعم با انرژی بسیار بالاست عشایر دلفان هیچ مواد ناخالصی به روغن‌حیوانی نمی‌افزایند و همین دلیل اصلی مرغوبیت و خوش بویی آن است و بسیاری افراد غیر بومی پیش از زمان تولید آن را ازعشایر پیش خرید می کنند. روغن حیوانی دست رنج عشایر این روزها برای اینکه بیشتر به فروش برسد نیازمند برندسازی و بسته بندی مناسب است که در این بین سرمایه گذاری روی این محصول می تواند منجر به اشتغال و درآمد برای خانوارها شود.

گردآورنده: محمد مرادی