استرس و عوامل آن در کودکان

سپیده صلح‌جو در گفت‌وگو با ایسنا اظهار کرد: تغییر یا نیاز به تطابق با محیط، شروع فعالیتی جدید، تغییرات و وقایعی نظیر مرگ یا بیماری در خانواده و … ممکن است کودکان را دچار استرس کند و آن‌ها را تحت فشار قرار بدهد.

وی ادامه داد: گاهی کودکان درمورد استرس و مشکلات خود مستقیماً صحبت نمی‌کنند، در این شرایط والدین وظیفه دارند سر صحبت را باز کرده و دریابند که چه چیزی کودک را آزار می‌دهد، در واقع علی‌رغم سکوت، کودکان میل دارند که والدین به آن‌ها کمک و مشکل‌شان را حل کنند.

صلح‌جو افزود: برای رفع استرس کودک‌تان، ابتدا باید بفهمید که این استرس نتیجه‌ کدام تغییرات منفی و ناخوشایند زندگی اوست، در مواردی استرس در کودکان می‌تواند خوب و مثبت باشد، اما استرس شدید بر شیوه‌ تفکر، فعالیت و احساسات کودک اثرات مخربی می‌گذارد.

این روانشناس در پاسخ به این سؤال که عوامل ایجاد استرس در کودکان چیست؟ عنوان کرد: کودکان در حین رشد و بلوغ یاد می‌گیرند که با استرس مواجه شوند و به آن واکنش نشان بدهند، بسیاری از عواملی که موجب استرس‌ می‌شوند برای بزرگسالان قابل‌مدیریت هستند، اما برای کودکان بسیار پیچیده و آزاردهنده‌اند، درنتیجه حتی تغییرات کوچک نیز می‌توانند بر احساس آرامش و امنیت کودکان خدشه وارد کنند.

وی ادامه داد: از رایج‌ترین عوامل ایجاد استرس در کودکان می‌توان به نگرانی درمورد تکالیف یا نمرات مدرسه، درد، جراحت، بیماری، حجم فعالیت‌ها و مسئولیت‌ها در مدرسه، باشگاه و غیره، مشکل با دوستان، آزار دیدن و زورگویی سایر بچه‌ها یا فشارهایی که از سمت گروه به کودک وارد می‌شود، تغییر مدرسه، نقل مکان یا مسائل و مشکلات خانوادگی، بی‌خانمانی و غیره، داشتن افکار منفی نسبت به خود، تغییرات جسمی و فیزیکی در دختران و پسران، مشکلات خانوادگی مانند طلاق یا جدایی، وجود مشکلات و مسائل مالی در خانواده و زندگی در منطقه یا خانه‌ای ناامن اشاره کرد.

صلح‌جو با اشاره به علائم استرس در کودکان،  بیان کرد: شاید کودکان از استرسی که بر آن‌ها وارد می‌شود باخبر نباشند اما والدین می‌توانند با مشاهده‌ علائم و نشانه‌های فیزیکی و احساسی یا تشدید حالات نامناسب کودک، از وجود استرس در آن‌ها باخبر شوند.

این روانشناس با اشاره به این‌که استرس در کودکان علائم فیزیکی دارد، عنوان کرد: ازجمله این علائم می‌توان به کاهش اشتها یا تغییرات دیگر در عادات غذایی کودک، سر درد، دل‌درد یا دردهای شکمی بی‌دلیل، نشانه‌های فیزیکی خاص بدون وجود بیماری یا مشکلی مشخص، کابوس‌های شبانه و اختلال در خواب کودک اشاره کرد.

وی عنوان کرد: از جمله نشانه‌های رفتاری یا احساسی استرس در کودکان می‌توان به نگرانی و اضطراب، بروز یا تشدید ترس، ناتوانی در استراحت کردن، وابستگی شدید به والدین، عصبانیت، گریه و ناله، ناتوانی در کنترل احساسات، رفتار توأم با پرخاشگری و لجبازی، بروز رفتارهای بچگانه که مناسب سن کودک نیست و عدم علاقه به مشارکت در فعالیت‌های مدرسه یا وظایف خانوادگی اشاره کرد.

صلح‌جو در پاسخ به این سؤال که رفتار والدین در مواجهه با استرس در کودکان باید چگونه باشد؟ بیان کرد: والدین می‌توانند برای درمان استرس در کودکان با آن‌ها حرف بزنند، وقتی احساس می‌کنید کودک‌تان با مشکلی روبه‌روست، با او حرف بزنیدو سعی کنید احساس ناخوشایند او را به زبان بیاورید و درمورد آن صحبت کنید و به حرف‌های کودکتان گوش دهید.

این روانشناس با اشاره به این‌که والدین می‌توانند احساسات خود را درمورد استرس کودک‌شان بروز دهند، عنوان کرد: شما باید نسبت به مشکلی که کودک‌تان تجربه می‌کند واکنش نشان بدهید.

وی بیان کرد: گاهی کودکان دوست ندارند درمورد مسائل و مشکلات‌شان صحبت کنند، در این‌گونه مواقع طوری رفتار کنید که او مطمئن باشد هر زمان که میل به حرف زدن پیدا کند، شما از او حمایت خواهید کرد، زمانی‌که کودکان مایل به صحبت کردن نیستند، به حمایت نیاز دارند و انتظار دارند که والدین‌شان آن‌ها را تنها نگذارند، پس اگر می‌بینید که کودک‌تان استرس دارد، سرحال نیست یا روز بدی داشته و درمورد آن حرف نمی‌زند، برنامه‌ای ترتیب بدهید و در کنارش باشید.

صلح‌جو تأکید کرد: اگر مدام به حجم ناراحتی، افسردگی و گوشه‌گیری کودک‌تان اضافه می‌شود، اگر کودک شما در برقراری با خانواده و دوستانش مشکل دارد و اگر کودک شما قادر به کنترل رفتار و خشم خود نیست زمان مراجعه به روانشناس است.