«ازدواج» دیگر آسان نیست/ بی مسئولیتی «مسئولان» در تسهیل ازدواج

به گزارش امید لرستان، «آنتونی گیدنز» در سخنرانی با موضوع خانواده در کتاب جهان رهاشده می‌گوید: نرخ پایین زاد و ولد نشانه یک بیماری در بازسازی خانواده است.

در تمام فرهنگ‌ها هدایایی برای بازسازی خانواده و ازدواج در نظر گرفته می‌شود  و در کشور ما هدایای مشترکی چون قرآن، آینه و شمعدان، دسته گل و در فرهنگ مناطق غرب کشور شال دور کمر حاوی یک خوراکی ساده مثل نان و پنیر است دیده می‌شود. این هدایا نماد و نشانه‌اند و در پس تکرار آن‌ها پیام‌هایی نهفته است.

«قرآنی» که بزرگترها به زوجین هدیه می‌کنند کتاب زندگی است پیامش این است که در زندگی مشترک نه باید زن سالار بود و نه مرد سالار بلکه محوریت باید «خدا» باشد. خوشی‌های زندگی را لطف خدا بدانیم و سختی‌های زندگی را وسیله آزمایش خود، مبنای رابطه هم رضای خدا باشد نه خودمحوری.

«آینه» شاید به معنی لزوم توجه به آراستگی در زندگی مشترک باشد. کاربرد «شمعدان» راه نمایی در تاریکی‌ها و ظلمات است. به زوجین شمعدان هم می‌دهند تا در پرتگاه‌های زندگی دچار لغزش نشوند پس شمعدان نماد فکر و هم فکری و مشورت است، «گلی» که مرد به همسرش هدیه می‌دهد یعنی توجه به زیبایی و زودگذری و مراقبت ازعمرهایی که باهم گره خورده با گل گفتن و گل شنوفتن: خوش زبانی، خوشرویی و خوشبویی و خوش اخلاقی، و نان و پنیر سال نماد ساده زیستی و تحمل سختی هاست.

ازدواج‌های اوایل انقلاب تحت تاثیر گفتمان عدالتی انقلاب، ساده زیستی امام و احترام به شهدای محل در اوج سادگی برگزار می‌شد و پس قرآن، آینه شمعدان، دسته گل در میان هفت خان زرق و برق‌های تجملات متنوع و مستندسازی‌های دست و پاگیر گم نمی‌شد. همین ازدواج‌های آسان سبب افزایش تعداد ازدواج و کاهش سن زوجین، بالا رفتن تداوم زندگی مشترک و بالا رفتن نرخ زاد و ولد می‌شد.

اما امروز به واسطه مشکلات فرهنگی ازدواج دیگر آسان نیست، دور شدن از فضای معنوی و ساده دفاع مقدس، مانور تجمل در طبقات بالا و تلاش‌های سایر طبقات برای ازدواج به سبک آن‌ها، تمایل و عمل برخی مسئولین به دوری از ساده زیستی، فیلم‌ها و سریال‌های تلویزیونی که ازدواج و خانه و زندگی طبقات متوسط به بالا را برای همه جامعه تبلیغ و ناخودآگاه تجویز می‌کردند، مسابقه نمایش امکانات و خوشی‌های زندگی در فضای مجازی و ایجاد رقابت در عرصه واقعی زندگی همه افراد با هویت سازی در قشر نوجوان و جوان، سطح توقعات و انتظارات از فرآیند ازدواج را بالا برده‌اند.

در کنار تغییرات مذکور در سبک زندگی و نگرش افراد، عواملی چون گسترش لجام گسیخته‌ی غیر مهارت محور آموزش عالی و افزایش بیکاری، باعث ازدواج سن ازدواج در کشور شد.

پس در کنار سختگیری‌های خانواده‌ها برای ازدواج سختگیری‌ها و تجمل طلبی دختر و پسر هم به اوج خود رسید. در این میان مسئولین هم مسئولیت خود را در تسهیل ازدواج و کاهش مشکل مسکن و اشتغال جوانان به خوبی ایفا نکردند تا جایی که برخی جوانان حتی آگاهی ندارند که وزارت ورزش و جوانان مسئولیت تسهیل امر ازدواج به عنوان نیاز جوانان ارا بر عهده ندارد.

در کل هم از نظر فردی و هم از نظر اجتماعی و اقتصادی ازدواج سخت شده است و سختی تشکیل خانواده و تداوم آن تبعات فراوانی نظیر کاهش نرخ زاد و ولد را که از چالش‌های آینده کشور است در پی خواهد داشت.

اخیراً پروفسور «کریستوفر» ماری در یک تحلیل جمعیتی تا سال 2100 نسبت به کاهش جمعیت دنیا و خصوصا ایران هشدار داده است. چندین سال است که رهبر کشور نیز نسبت بحران جمعیت هشدار می‌دهد.

همانطور که ایران در طرح کاهش نرخ جمعیت یکی از سریع ترین سیاست‌های کنترل جمعیتی دنیا را با همکاری دولت و سازمان‌های بین المللی داشته است، در زمینه افزایش نرخ جمعیت می‌تواند موفق باشد البته این بار سازمان‌های بین المللی تمایلی به کمک به افزایش نرخ جمعیت کشوری شیعی ندارند.

در این شرایط والدین می‌مانند و دولت و ساختار حاکمیت و نهادهای فرهنگی که باید با ایجاد تسهیلات مناسب برای ازدواج و با قرار دادن مشویق‌های مثبت مادی و معنوی برای فرزندآوری (همانطور که در سیاست کاهش جمعیت تنبیهاتی برای فرزند سوم به بعد از قبیل ندادن دفترچه درمانی و کوپن وجود داشت)در اینجا نیز تدارک دیده شود.

*زهرا امیری| کارشناس ارشد علوم اجتماعی- امید لرستان